Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej obowiązujęcego od dnia 01 stycznia 2019 r. osoba sprawująca opiekę nad kobietą ciężarną powinna prowadzić edukację przedporodową dotyczącą profilaktyki chorób zakaźnych w okresie okołoporodowym, w tym możliwość wykonania szczepień ochronnych.
Minister Zdrowia w Rozporządzeniu nie konkretyzuje o jakie szczepienia ochronne w trakcie trwania ciąży chodzi.
Odnosząc się do zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego na temat szczepienia kobiet planujących ciążę i szczepienia w czasie ciąży, możemy dowiedzieć się, że Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień zaleca szczepienia kobiet w ciąży przeciw grypie i krztuścowi.
Wykonanie szczepienia przeciw grypie i krztuścowi w ciąży rekomenduje również Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników.
Bezpiecznymi dla kobiet ciężarnych oraz rozwijających się płodów są szczepienia wykonywane szczepionkami zawierającymi inaktywowane formy bakterii, wirusów lub toksoidy bakterii. Właśnie w takiej formie dostepne są szczepienia przeciw grypie i krztuścowi.
Szczepienie przeciw grypie powinno zalecać się kobietom ciężarnym w okresie sezonu zachorowań na grypę (w Polsce w okresie jesienno-zimowym). Kobiety ciężarne należą do grupy ryzka pacjentów z możliwym ciężkim przebiegiem grypy oraz wystąpieniem powikłań jak np. zapalenie płuc. Wystąpienie grypy o ciężkim przebiegu u kobiety ciążarnej może zwiększyć ryzyko poronień i porodów przedwczesnych. Ponadto gorączka występująca w przebiegu infekcji, może wpływać niekorzystnie na płód, szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży. Szczepienie kobiety w ciąży zabezpiecza przed zachorowaniem również niemowlę przez okres pierwszych 6 miesięcy życia, co jest istotnie korzystne, ponieważ w tym okresie noworodka nie można zaszczepić na grypę.
Szczepienie przeciw krztuścowi w Polsce dostępne jest w formie skojarzonej szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień zaleca szczepienie ciężarnych kobiet pomiędzy 27 a 34 tygodniem każdej ciąży niezależnie od wcześniejszych szczepień. Ma to zapewnić ochronę noworodka i niemowlęcia poprzez zwiększenie stężenia przeciwciał matczynych – uodpornienie bierne. Krztusiec jest chorobą wysoce zaraźliwą, najgroźniejszą u dzieci najmłodszych, głównie w pierwszych 6 miesiącach życia. Ryzyko zgonu z powodu krztuśca jest w tej grupie wiekowej najwyższe. Co ciekawe, zaszczepienie ciężarnej kobiety chroni noworodka i niemowlę skuteczniej niż szczepionka podana dziecku.
Zgodnie z obowiązującymi zasadami każda osoba zgłaszająca się na szczepienie powinna przejść kwalifikacyjne badanie lekarskie, które ma na celu wykrycie ewentualnych przeciwskazań do szczepienia. Badanie takie ma ważność 24 godziny. Szczepienie odbywa się w gabinetach zabiegowych i jest wykonywane przez kwalifikowane pielęgniarki lub położne. Szczepienie jest wykonywane domięśniowo, najczęściej w mięsień naramienny.
lek. med. Wojciech Knypiński
